جذابیتهای لیزر و کوانتوم

اگر برای گشت و گذار و رسیدن به مقصدت از GPS یا همان سامانه موقعیتیابی جهانی، استفاده میکنی،
اگر تا کنون خودت یا اطرافیانت تصویربرداری MRI انجام دادهاید،
و اگر تا حالا با لیزر که یکی از مهمترین اختراعات بشر است، فقط در حد استفاده از نشانگر لیزری برای اذیت کردن گربهها سرو کار داشتی!
خوب است یک حقیقت را بدانی به همین سادگی کوانتوم وارد زندگی تو شده است.
اگر به عنوان یک نوجوان کنجکاو بپرسید اصولا کوانتوم چیست اولین جوابی که از یک استاد یا دانشآموخته فیزیک دریافت میکنید احتمالا این است:
- در دنیای خیلی خیلی ریز مواد ، قوانین فیزیک و مکانیک طور دیگری خود را نشان میدهند که نسبت به دنیای اشیای بزرگ متفاوت است . انرژی، سرعت ،مکان، کمیتهای مربوط به چرخش همه و همه به کمیتهای گسسته تبدیل میشوند و قادر نیستند از مقداری داشته باشند. از طرف دیگر با وجود اصل عدم قطعیت کمیتهایی مثل سرعت و مکان و یا انرژی و زمان در یک لحظه قابل اندازهگیری نیستند.
اما یک متخصص تجربی کوانتوم از نظر کاربردی پایه و اساس کوانتوم را دو چیز میداند؛
- برهمنهی کوانتومی، به این صورت که یک چیزی که دو شکل مختلف دارد بتواند همزمان در دو حالت یا شکل خود وجود داشته باشد.
- در هم تنیدگی، به این معنی که حداقل دو موجود مستقل وجود دارند که همیشه با هم مرتبط هستند. آنها دیگر وجود مستقلی ندارند. هر اتفاقی برای یکی میافتد بر دیگری تاثیر میگذارد. این مطلب مقداری رمانتیک بهنظر میرسد!
درهم تنیدگی و برهمنهی منشا کامپیوترهای کوانتومی هستند که قرار است آینده را متحول کنند. اینها هستند که برتری محاسبات کوانتومی را معنی میدهند و قدرتمند میسازند.
کند
شبیه سازی مفهوم برهم نهی در فیزیک کوانتومی. در دنیای کلاسیک بچهای که اسکیت بازی میکند در یک زمان فقط در یک مکان خواهد بود اگر در وضعیت ۰ باشد دیگر در وضعیت ۱ نیست. اما یک بچه اسکیتباز در دنیای کوانتومی مثل دنیای اتمها بر اساس اصل برهمنهی در یک زمان میتواند در دو مکان ۰ و ۱ باشد.
خیلیها تصور میکنند که کوانتوم یک مفهوم انتزاعی است چون چیزهایی که اطراف خود میبینند مثل ماشین،خودکار و لیوان و .. کوانتومی رفتار نمیکنند. اما واقعیت این است که کوانتوم فقط یک بحث نظری نیست، و ما در طبیعت و ساختههای انسان هر روز با آن سر و کار داریم. قسمتهای مهمی از وسایل الکترونیکی که استفاده میکنیم، مخابرات و ارتباطات و پزشکی از کوانتوم بهره بردهاند. GPS موبایل یا ماشین با یک ساعت اتمی در یک ماهواره در ارتباط است که با اصل برهمنهی کوانتومی کار میکند، پس وقتی این سیستم موقعیتیاب جهانی را برای رفتن به یک مهمانی روشن میکنید یعنی ازکوانتوم استفاده کردهاید.
از همان روزهای اولی که فیزیک کوانتومی شناخته شد، ایدههایی مانند لیزر شکل گرفتند. فیزیک کوانتومی زیربنای لیزر است و لیزر از مهمترین دستاوردهای فیزیک کوانتومی است. لیزر ویژگیهای منحصر به فردی دارد که آن را بسیار جذاب میکند.
- نور لیزر تکرنگ است.
- نور لیزر در یک جهت مشخص و به صورت پرتوی همراستا منتشر میشود و پراکنده نمیشود.
- موجهای نور لیزر برخلاف سایر منابع نور همه در یک زمان و مثل هم حرکت میکنند و طول موج مشخصی دارند مثل طرفداران یک تیم فوتبال که همزمان با هم موج تشکیل میدهند، به این ویژگی همدوسی میگویند.
این ویژگیها نور لیزر را بسیار پرشدت و قدرتمند میسازد و این امکان را میدهد که نور آن را در یک نقطه متمرکز کرد و برای برش، جوشکاری و جراحیهای حساس از آن استفاده کرد. در اطراف خود وسایل زیادی دیدهاید که از لیزرها استفاده میکنند مثلا در چاپگرها و سی دی خوانها و نشانگرهای لیزری، اما کاربردهای لیزر بسیار فراتر از این موارد است. از لیزر در حسگرهای بسیار دقیق و در طیف سنجها استفاده میشود . به کمک این وسایل میتوان اندازهگیریها و سنجشهای دقیق را با لیزر انجام داد. تشخیص آلودگیهای هوا و نوع گازها و تعیین نوع مواد را با کمک لیزر میتوان انجام داد.
همین قابلیتهای منحصر بهفرد لیزر است که آن را به یکی از جذابترین و کاربردیترین فناوریهای دنیا تبدیل کرده است.